NÜFUS COĞRAFYASI #1

BEŞERİ COĞRAFYA

Coğrafya sadece yeryüzünü yani doğal ortamı incelemez.
Doğal ortam; taş küre (litosfer), su küre (hidrosfer) ve hava küre (atmosfer)den oluşur.
İnsanın yaşam alanı ise bu doğal ortamların içindedir. Bu alana “biyosfer” denir.
Beşeri coğrafya insan tekniği ve ürünü olan olgu ve süreçleri inceler.
Beşeri ve ekonomik coğrafyanın başlıca inceleme alanları şunlardır:

1- Nüfus Coğrafyası

Doğal çevre ile nüfus arasındaki ilgiyi inceler.
Kıtalar, ülkeler, bölgeler, bölüm ve yörelerde nüfus dağılışı ve bunu etkileyen faktörleri inceler.

2- Yerleşme Coğrafyası

Konutlar (meskenler) ve yerleşme şekillerinin doğal ve beşeri çevreyle ilgisini inceler.

3- Turizm Coğrafya

Turizm değerine sahip doğal ve beşeri kaynaklar ile turistik faaliyetlerin doğal ve beşeri çevreyle etkisi ile turistik alanların dağılışı turizm coğrafyasının konusudur.

4- Tarım Coğrafyası

Doğal ve beşeri etmenlerle tarım etkinlikleri arasındaki ilgiyi inceler.
Bu tanımda tarım kavramı üzerinde durmak gerekir. Çünkü tarım çok geniş alanı kapsar.
Bitkisel ve hayvansal ürünler yetiştirmek amacıyla yapılan tüm faaliyetler tarımdır.

5- Ulaşım Coğrafyası

Bir yerden bir yere, mal ve hizmet taşınmasına ulaşım denir.
Eski kaynaklarda “münakale” olarak geçer.
Günümüzde bu alanın içine iletişim, telekomünikasyon araçları ile duygu, düşünce, haber, fikir ve bunun gibi şeylerin ulaştırılması da dahil olmuştur.

6- Sanayi Coğrafyası

Sanayi coğrafyasını anlayabilmek için sanayinin tanımı üzerinde durmak gerekir.
Sanayi, ham maddelerin işlenerek insan yararına daha kullanışlı hale getirilmesi için yapılan bütün faaliyetleri kapsar.

7- Siyasi Coğrafya

Politik coğrafya da denir.
Jeopolitik terimine karşılık gelir.
Devletleri yöneten hükümetlerin uygulayacakları dış siyasetlerde coğrafi verilerin nasıl kullanılacağını inceler.

8- Tarihi Coğrafya

Arkeolojik kazılar, tarihi belgeler ve kaynaklarda rastlanan doğal, beşeri ve ekonomik coğrafyaya ait verileri inceler.

9- Tıbbi Coğrafya

Bazı sağlık sorunları ile coğrafi çevre arasındaki bağlantıyı araştırır.

NÜFUS COĞRAFYASI

Dünyada ilk nüfus sayımı 1665 yılında Kanada’da sadece nüfus sayısı için yapılmıştır.
Periyodik nüfus sayımları İskandinav ülkelerinde 1748 yılında İsveç’te ve 1769’da Danimarka’da yapılmıştır.
Türkiye’de Cumhuriyet’in ilanından önce II. Mahmut Dönemi’nde askere alınacak ve vergi verecekleri tespit etmek için 1831’de yapılmıştır.
Nüfus sayımı iki yöntemle yapılmaktadır. Bunlar “facto” ve “jure” nüfus sayım yöntemidir.
Kişi nüfus sayımı anında bulunduğu yere göre tespit edilirse buna “fackto” sayım anında nerede olursa olsun daimi olarak ikamet ettiği yere göre sayılırsa buna “jure” yöntemi denir.
Eski çağlardan 1950-1960’lı yıllara kadar fazla nüfus, ülkeler için güçlü olmak adına yeterli görünüyordu. Ancak günümüzde nüfus sayısından çok, nüfusun niteliklerinin daha önemli olduğu düşünülmektedir.
Aslında ülkelerin nüfus miktarları, nüfus özellikleri ve kalkınmaları yakından ilişkilidir.
Batı Avrupa ülkeleri Sanayi Devrimi sırasında hızlı bir nüfus artışı yaşamışlardır.
Bu devirde iş gücüne olan ihtiyacın artması hem doğumları hem de kırdan kente göçleri artırmıştır.
Sanayi devriminden sonra bu ülkelerde hızlı nüfus artışının yerini önce artış hızının düşmesi almıştır.
Bu azalışta doğum oranlarının azalması en büyük etkendir.
Bunun sonucunda nüfusun doğal gelişim hızı azalmıştır.
Avrupalı devletler I. Dünya Savaşı öncesinden başlayarak nüfus artışını teşvik eden politikalar uygulamaya başlamışlardır. Bu ülkelerin başlıcaları Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, ABD ve Rusya’dır.
Buna karşın gelişmemiş ülkelerde çok hızlı nüfus artışı vardır. Özellikle Afrika ve Güneydoğu Asya ülkeleri ile Çin’de nüfus artışı yüksektir.
Bu ülkeler sanayileşmelerini tamamlayıp modern ve güçlü bir orduya sahip olurlarsa ileride Batılı ülkeler için tehdit olarak görülmektedir.
Gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızını azaltan politikalar uygulanarak dünya nüfus artış dengesi kurulmaya çalışılmıştır.
Ülkelerin özel konumları dışında en büyük güçleri nüfuslarıdır.
Ülkelerin ekonomik ve stratejik güçleri ile nüfus büyüklükleri arasında bağlantı vardır.
Ülkenin doğal kaynaklarını harekete geçiren nüfustur.
Ayrıca nüfus hem savaş gücü olarak avantaj hem hizmet, sanayi, tarım, ulaşım gibi sektörlerin harekete geçmesini de sağlar.
Günümüzde nüfustan çok artık nüfusun nitelikleri daha önemlidir.
Nüfusun nitelikleri dediğimizde yaş gruplarına ve cinsiyeti göre dağılışı, eğitim durumu, çalışan nüfusun sektörel dağılımı, kır-kent oranı bunların başında gelir.