Kavâidü’l – Akâid kitabı, mezhep çatışmasını bitiren kişilerin öncüsü olan kelam ilminin en değerlilerinden olan İmam Gazali‘nin İslamın temel manada inanç esaslarını ele alan bir baş yapıt kitabıdır.
Kitabın başında Sünnet ve rehberliğin iki büyük imamı Ebu’l Hasen El- Eş’Ari ve Ebû Mansûr El- Mâtürîdî’nin hayatları hakkında bilgi verir. Bu imamların hangi kaynaklarda nasıl yer aldıklarına, hangi kaynakları ortaya çıkardığına ve kimler tarafından destek görüp kimler tarafından ise karşıt olarak görüldüklerinden bahsedilir.
Eş’Ari’ler ve Mâtürîdî’ler arasında bazı basit ihtilaflar dışında bir birlerini eleştirmemişlerdir. Ve bu ihtilaflardan da kitabın başında bahseder. diamondjacks.com
Kavâidü’l – Akâid kitabı beş bab’tan oluşuyor. Birinci bab’ta İman esaslarının beyanını yani iman etmemiz gereken nedenler ve bunların yolları, ikinci bab’ta itikadın dereceleri yani inançlı olmanın da dereceleri olduğu ve bu derecelerin hangi başlıklar altında olduğu, üçüncü bab islam inancının delillerini yani Allah’ın (c.c) varlığına dair deliller, dördüncü bab’ta ise hükmün derecelerini ele alır.
Kelam ilminin ortaya çıkması ve bid’atlerin çoğalmasıyla inançlarının(akide) sarsılmasından korkanlar için hazırlanmış olan bu kitap, temelinde mu’tezile görüşlerine cevaben kullanılabilir bir kaynaktır.
İmam Gazali Kelam ilmi hakkında “Kendisine dini esaslar yeni telkin edilen kimseyi, kelam ilmi ve mücadele meclislerinden uzak tutmak lazımdır. Çünkü mücadelenin İfsat (Bozma, fesâda uğratma) ettiği, ıslah ettiğinden çok fazladır.” der.
Kelam İlmi yorumlamayı ve şüpheci bakmayı gerektirebilir. İtikadı, akaid’i sağlam olmayanlar bu yol üzerinde bir çalışma gerçekleştirmeye kalkarsa yanlış şeylere bulaşmış olabilir. Dinden dahi çıkmış olabilir. Kelam ilmi için bir çok alim/imam farklı görüşler ortaya koysada öncelikli olarak kelam ilminden uzak durmalarıdır. Bunla ilgi İmam Şafi (r.a.), İmam Malik (r.a.), Ahmet B. Hanbel gibi imamlarımızın önemli cümleleri vardır.
Tevil edebilecek makamlarda olanların aşırıya kaçtıklarında bazı kısımların bu tevillerden yola çıkarak sadece akli olarak bir yorumlamalara kalkarlar fakat dinde her teviller her zaman sadece akıl ile yapılamaz. Çünkü aklın sınırları zahiri olmayan varlıkları açıklamakta ve delillendirmekte zorlanmaktadır.
Kavâidü’l – Akâid kitabı ile İmam Gazali İmanı, İslamı, Allah’ı bilmeyi ve bu konular hakkında Ayetler, hadisler ile birlikte zamanın Alimlerinin görüşlerini anlatır. Bunu yaparken kelami bilgileri (felsefe) kullanır.
