
ULAŞIM
- İnsanların mal ve hizmetlerin çeşitli araçlarla ülke içinde veya ülke arasında taşınma işlemine ulaşım ya da ulaştırma denir.
- Bu amaçlarla yapılmış eski dönemlere ait yollar vardır. bunlar aşağıdaki gibidir;
Kral Yolu
- Manisa Sardes’ten başlayıp Trabzon’a giden yoldur.
Kehribar Yolu
- Eski Çağ’da Kuzey Denizi ve Baltık Denizi’nden çıkarılan kehribarın güneye doğru yani Adriyatik ve Akdeniz’e doğru taşındığı yoldur.
Kürk Yolu
- Hazar ve Bulgar ülkelerinden başlayıp Çin’e giden yoldur.
İpek Yolu
- Doğunun ipek, porselen, kağıt ve çeşitli baharatların Avrupa’ya taşındığı yoldur.
- Çin’in Xian (Yan) kentinde başlayıp Kaşgar kenti üzerinde ikiye ayrılıp Avrupa’ya gider.
- I. yol Afganistan üzerinden Hazar denizine II. yol Karakurum Dağları ve İran üzerinden Anadolu’ya ulaşır.
- Ayrıca bu yol sadece ticaret değil, 2000 yıl boyunca kültür, din ve ırkların izlerini taşıyan kültürel zenginliğin olduğu bir yerdir.
Baharat Yolu
- Asya ve Avrupa arasındaki ikinci bir ticaret yoludur.
- Önceleri baharat karayoluyla taşınırken Moğol İmparatorluğu’nun dağılması ile Arap ve Hint müzik çalar bu sefer baharatı deniz yoluyla kızıldeniz’de buradan Akdeniz limanlarına ve Avrupa’ya taşımışlardır.
Kara Yolu
- Dünyanın en eski ulaşım sistemidir.
- İnsanlar ilk karayolunu kullanmışlardır.
- Deniz ve demiryolları ile bütünleşmektedir.
- Karayolu ABD, Japonya, Almanya başta olmak üzere Batı Avrupa’da ve Çin’de yoğundur.
- Ayrıca Türkiye, Asya ve Avrupa’dan gelen kara yollarının kesişim noktasıdır.
- Bu durum Türkiye’nin karayolu taşımacılığındaki önemini artırmaktadır.
Demiryolu
- Yolcu ve yük taşıma maliyeti az olduğundan orta mesafe için uygundur.
- Kara yoluna göre daha uygundur.
- Son yıllarda teknolojinin gelişmesi ile demiryolları daha konforlu ve daha hızlı hale gelmiştir.
- Demiryollarının dünyada yoğun olduğu yerler aşağıdaki gibidir;
Kuzey Amerika Demiryolları
- ABD ve kanada’da demiryolu ağı fazladır.
- Özellikle ABD’nin Doğu kıyılarında çok yoğundur.
Avrupa Demiryolları
- Kuzeybatı Avrupa’da çok yoğundur.
- Alp dağlarında seyrekleşse de burada yapılan tüneller Avrupa’nın kuzeyi ve güneyini birbirine bağlar.
Asya Demiryolları
- Demiryolu ağı çok yaygın değildir.
- Japonya, Çin’in doğusu ve Hindistan’da demiryolu ağı fazladır.
- Özellikle Hindistan’da ingilizlerden kalan hatlar vardır.
- Rusya’yı doğu-batı yönünde kateden Transsibirya katı vardır.
Afrika Demir Yolları
- Demiryolları çok az gelişmiştir.
- Kuzey Afrika’da doğu-batı yönünde uzanır.
Deniz Yolu
- Günümüzde dünyada ülkeler arası ticaretin büyük kısmı deniz yolu ile yapılmaktadır.
- Uzun mesafe de yurt taşımacılığında en ekonomik ulaşım türüdür.
- Tek seferde çok fazla yük ve yolcu taşınması maliyeti düşürmüştür.
Kuzey Atlantik Yolu
- Dünyanın en yoğun deniz yolu trafiği bu hattadır.
- Kuzeybatı Avrupa’da limanları ile Kuzey Amerika (New York) ve Güney Amerika limanlar arasındadır.
Avrupa Akdeniz Hint Okyanusu Yolu
- Batı Avrupa’dan Akdeniz Süveyş Kanalı ve Hint Okyanusu yani Basra Körfezi, Hindistan, Çin, Japonya, Avustralya ve Doğu Afrika’ya uzanır.
Kuzey Batı Avrupa-Doğu Amerika, Batı Amerika
- Panama kanalı yoludur.
- Bu yol açılmadan önce gemiler Macellan Boğazını kullanmaktaydı.
- Panama Kanalı’nın açılmasıyla Macellan Boğazı’nın önemi azalmıştır.
Ümit Burnu Yolu
- Batı Avrupa’yı Afrika’nın güneyinde Hint okyanusu’na bağlar.
- Süveyş Kanalı açılana kadar önemli bir su yoluydu.
- Süveyş Kanalı’ndan sonra önemini kaybetmiştir.
Hava Yolu
- İlk ticari hava seferleri 1919 yılında Fransa, 1926 yılında ABD’de yapılmıştır.
- Hava yolu ile taşımacılık II. Dünya Savaşı’ndan sonra hızlanmıştır.
- Diğer oluşum sektörlerine göre son kullanılan fakat en hızlı gelişen ulaşım türüdür.
- En önemli avantajı zaman tasarrufu sağlamaktadır.
- Hava ulaşımının en yoğun olduğu ülke ABD’dir.
- ABD’de 11.000 havaalanı vardır.
- Hava trafiğinin ⅓’i bu ülkededir.
- Avrupa hava trafiğinin yoğun olduğu iki kıtadır.
- Bu ülkede Londra Frankfurt Paris havaalanları çok yoğundur.
Boru Hatları
- Tüketimin artması ve sanayinin gelişmesi ile bazı maddelerin sıvılaştırılır olarak basınçla doğrularla taşınmasıdır.
- En çok petrol ve doğalgaz taşınmaktadır.
- Boru hattı taşımacılığında kaza riski az, taşıma maliyeti daha düşüktür.
- Petrol Boru Hattı (Pipeline)
- Petrol, üretim yerlerinden tüketim ya da rafinerilere boru hatlarıyla taşınır.
- ilk kez ABD’nin pensilvanya eyaletinde 1865 yılında boru hattı yapılmış ve kullanılmış sonra hızda dünyaya yayılmıştır.
- Boru hatlarında ABD birinci, Rusya federasyonu ikincidir.
- Doğalgaz Boru Hattı
- Teknolojinin gelişmesi ile doğalgazın üretim alanlarından tüketim merkezlerine taşınması boru hatları ile yapılmıştır.
- Doğalgaz boru hatları ABD, Kanada, Meksika ve Venezuela’da yaygındır.
- Türkiye boru hatları taşımacılığında önemlidir. Türkiye büyük üreticiler olan Orta Asya ve Orta Doğu’yu tüketici olan Avrupa’ya bağlar.
- Bu nedenle şu anda kullanılan Kerkük,Yumurtalık, Bakü-Tiflis-Ceyhan, Mavi Akım hakları vardır.
- Bunların yanında Azerbaycan, Türkmenistan doğalgazını Avrupa’ya taşımak için Nabucco ,TANAP gibi birçok proje düşünülmektedir.
Not: Kaynak olarak Pegem Akademi yayınlarından faydalanılmış, Çalışma düzeninde hazırlanmıştır.