MADENLER

  • Dünya üzerinde 1800 den fazla maden türü vardır.
  • Şimdilik bunların 200 kadarı çıkarılmakta ve bunların  60-70 tanesinden yoğun olarak yararlanılmaktadır.
  • Madenler iki büyük gruba ayrılır:

1- Metaller

  • Belirli fiziksel ve kimyasal özellikleri olan, periyodik sisteme dahil ve belirli atomlu elementlere metal denir. Kendi içinde dört gruba ayrılır.
  • Demirliler: Pirit, magnetit, hematit önemlileridir.
  • Demir alaşımlar: Manganez, nikel, krom, molibden, titanyum, zirkonyum.
  • Demirsiz olanlar: Bakır, kurşun, alüminyum, toyum, çinko, uranyum, kalaydır.
  • Değerli madenler: Altın, gümüş ve platindir.
  • Madenciliği anlayabilmek için aşağıdaki kavramların bilinmesi gerekir.

Cevher (Filiz) : Metal elde edilen yöntem ve tekniklerle ekonomik olarak işletilebilen mineral topluluklarıdır.

Razerv: Herhangi bir doğal kaynak türünden; belli bir yatak, bölge, ülke veya dünyada bulunduğu varsayılan alan miktardır.

Görünür rezerv: Hata payı % 20’dir. En güvenilir olandır.

Muhtemel rezerv: Gerekliliği jeolojik etütler yetersiz olduğu için hata payı %50’dir.

İşletilebilir rezerv: Herhangi bir maden yatağının var olan maden miktarının ekonomik olarak işletilebilecek kısmıdır..

2- Metal olmayanlar

  • Üç gruba ayrılır:
  • Madensel yakıtlar: petrol kömür doğalgaz dır.
  • Madensel gübreler: Fosfat nitrat potasdır.
  • Süs taşları: Elmas Yakut ametist Opal rubidir.

Başlıca Madenler

Demir

  • Yer kabuğunda çok yaygındır.
  • Yaklaşık %5’tir.
  • Tarihte bakır ve tunçtan sonra kullanılmaya başlanmış bir madendir.
  • Bunun en önemli nedeni daha sert ve yüksek ısıda eriyen bir madem olmasıdır.
  • Günümüzde en çok kullanılan metaldir.
  • Dünyada Demir rezervinde Ukrayna, Rusya, Avustralya, Çin, Brezilya, ABD, ve Kazakistan başta gelir.
  • Demir cevheri ihracatında Avustralya, Brezilya, Kanada, İsveç 
  • Demir cevheri ithalatında Japonya Çin, Güney, Kore Avrupa
  • Demir ilk çağlarda ilkel araç-gereç ve silah yapımında kullanılırken Sanayi Devrimi ile beraber kullanım alanı çok genişlemiştir.

Bakır

  • Volkanik ve tortul kayaçlarda bulunur.
  • Volkanik kökenlidir.
  • Kullanımı en eski olan metaldir.
  • Yumuşak olması ve kolay işlenmesi kullanımını kolaylaştırmıştır.
  • Günümüzde elektrik ve elektronik sanayisinde kullanılmaktadır.
  • Üretimde ilk 4 ülke Şili, Peru, ABD ve Meksika’dır. Sonra Çin, Avustralya.

Krom

  • Magmatik kökenli kayaçlarda bulunur.
  • Metal ve kimya endüstrisinde kullanılır.
  • Metal sanayisinde paslanmaz çelik yapımında kullanılan ferro-krom üretimi krome’un en önemli kullanım alanıdır.
  • Dünya rezervinin %90’ına GAC ve Zimbabwe sahiptir.
  • Daha sonra Hindistan, Kazakistan, Türkiye ve Rusya gelir.

Boksit

  • Alüminyum üretiminde kullanılan bir cevherdir.
  • Hafif ve dayanıklı olması, elektriği iletmesi, kolay işlenmesi nedeniyle son yüzyılda kullanım alanı genişlemiştir. 
  • Üretimi artırarak demirden sonra en çok kullanılan metal olmuştur.
  • Avustralya, Çin, Brezilya, Hindistan

Kurşun

  • Doğada saf olarak zor bulunur.
  • Çinko Demir ve gümüş ile birlikte bulunur.
  • Erimesinin ve işlenmesinin kolay olması kullanımını kolaylaştırmıştır.
  • Akü imalatı kablo izolasyonu çatı kaplama ve radyasyondan korunmada kullanılır.
  • Üretimde Avustralya Çin ABD başta gelir.
Manganez
  • Demir Çelik sanayisinde kullanılır.
  • Ayrıca kimya sanayi ve pil sanayisinde de kullanılmaktadır.
  • Rezervde Ukrayna, Güney Afrika Cumhuriyeti başta gelir.

Nikel

  • Paslanmaz çelik yapımında kullanılır.
  • Kimya endüstrisi araçları yapımı, uçak, gemi ve otomotiv sanayi, elektrikli araç yapımında kullanılır.
  • Rezervde Avustralya, Rusya, Küba başta gelir.

Altın

  • Yer kabuğunda saf olarak veya diğer elementlerle birlikte bulunur.
  • Günümüze süs eşyası olarak kullanılan maden olduğu için elektronik sanayisinde kullanılır.
  • Güney Afrika Cumhuriyeti, Avustralya, Rusya üretimde önde gelir.

Gümüş

  • Çok eskiden beri kullanılan ve bilinen bir madendir. Son olarak az bulunur.
  • Diğer madenler ile birlikte bulunur.
  • Optik ayna yapımında kullanılır.
  • Süs eşyası, para, akü yapımında kullanılır.
  • Üretimde Peru, Çin, Meksika, Rusya, ve Şili başka gelir.

Tuz

  • Tarih öncesinden beri kullanılan insan için gerekli maddelerdendir.
  • Kayalardan, göllerden ve denizlerden elde edilir.
  • Dünyada en büyük tuz gölü ABD’de Salt Lake’dir.
  • Lut Gölü ve Türkiye’deki Tuz Gölü diğer önemli tuz gölleridir.
  • Üretimde Çin, ABD, Almanya, Hindistan, Kanada ve Avustralya başta gelir.

Bor Bileşikleri

  • İçerisinde Bor oksit içeren minerallerdir.
  • Dünya üretiminin % 85’ini Türkiye ve ABD karşılar.
  • İnşaat gibi birçok alanda kullanılmaktadır.
  • Bor kullanımında Avrupa ve Kuzey Amerika başta gelir.
  • Türkiye dünya üretiminde birincidir.

Elmas

  • Saf karbondur.
  • Değerli bir süs taşıdır ve en sert mineraldir.
  • Kesici ve delici alet yapımında kullanılır.
  • Dünya rezervlerinde Afrika kıtası birincidir.
EKONOMİK COĞRAFYA #1
EKONOMİK COĞRAFYA (TARIM) #2
EKONOMİK COĞRAFYA (HAYVANCILIK,ORMANCILIK) #3
EKONOMİK COĞRAFYA (ENERJİ KAYNAKLARI) #5
EKONOMİK COĞRAFYA (ULAŞIM) #6
EKONOMİK COĞRAFYA (TURİZM) #7

















































Not: Kaynak olarak Pegem Akademi yayınlarından faydalanılmış, Çalışma düzeninde hazırlanmıştır.